ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္အသင္းေတာ္

                    နာမည္ေက်ာ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ အသိဥာဏ္ပြင့္လင္းျခင္း ကာလရဲ႕ အထြတ္အထိပ္ ေရာက္တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ ကက္သလစ္ အသင္းေတာ္ရဲ႕ လက္က်န္ ႏုိင္ငံေရးအာဏာဟာ တုိင္းျပည္အာဏာ ဘက္သုိ႔ လုံး၀ လႊဲေပးလုိက္ ရတာ လည္း ျဖစ္တယ္။ (၁၇၈၉) ခုႏ်စ္မွာ ျပင္သစ္ဟာ ေငြေၾကးအၾကပ္အတည္းနဲ႔ ၾကံဳ ေနရ ပါတယ္။ ဥေရာပမွာ အခ်မ္းသာဆုံး ျဖစ္တဲ့ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံဟာ ဒီအၾကပ္အတည္းေၾကာင့္ ထြက္ေပါက္ ရွာပါေတာ့တယ္။

       လူထုစည္းေ၀းပြဲႀကီး က်င္းပၿပီး  ေနာက္ဆုံးျပင္သစ္ဘုရင္ လူး၀စ္(၁၄) ကုိနန္းခ်ၿပီး ေတာ္လွန္ေရးအစုိးရ ဖြဲ႕ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ျပင္သစ္ဘုန္းေတာ္ႀကီး အသုိင္းအ၀ုိင္းက ဒီေတာ္လွန္ေရး ကုိ အစပုိင္းမွာ ေထာက္ခံခဲ့တယ္။ ျပင္သစ္ဘုရင္ လူး၀စ္(၁၄)နဲ႔ သူ႔အစုိးရကုိ လူေတြ မႀကိဳက္ေတာ့ပါဘူး။ ဆင္းရဲသားေတြ ဆီကအခြန္ တုိးေကာက္ၿပီး ခ်မ္းသာသူေတြကုိ သက္ေတာင့္ သက္သာျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပး တာကုိ လူထုက မခံႏုိင္ျဖစ္လာတယ္။ အေမရိကန္တုိ႔ရဲ႕ ဒီမုိကေရစီ ေတာ္လွန္ေရး အေတြးအေခၚ ကလည္း ျပင္သစ္ေတြၾကား စိမ့္၀င္ေနပါၿပီ။ အေမရိကန္တုိ႔ရဲ႕ အဂၤလန္ကုိ ေတာ္လွန္ေအာင္ျမင္ ခဲ့တာဟာ တုိင္းျပည္မွာ ဘယ္လုိအစုိးရမ်ိဳး ရွိသင့္တယ္ဆုိတာ စဥ္းစားတတ္လာ ပါၿပီ။

 The French Revolution

                    ဒီလုိနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိခြင့္ကုိ ေတာင္းဆုိျခင္း၊ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္ကုိ အာခံျခင္း၊ သူေဌးသူၾကြယ္ေတြကုိ ဆႏၵျပျခင္း တုိ႔ျဖစ္လာၿပီး ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႀကီး ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ အစပုိင္းမွာ တက္လာတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက အသင္းေတာ္ကုိ မ်က္ႏွာသာ ေပးပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ဟန္ေဆာင္မႈ သက္သက္ပါ။ 

                    (၁၇၉၀) ခုမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သမားအသစ္ ေတြက အသင္းေတာ္ရဲ႔ ပုိင္ဆုိင္မႈ ေတြကုိ သိမ္းပုိက္ပါတယ္။ ကက္သလစ္ ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ ဆုိင္တဲ့ ၿမိဳ႕ျပ အေျခခံဥပေဒမွာ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္ ကို တုိင္းျပည္ရဲ႔ ဌာန၊ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဆရာေတာ္နဲ႔ ဘုန္း ႀကီးေတြ  ႏုိင္ငံေတာ္ အစုိးရသစ္ကုိ သစၥာရွိပါမယ္လုိ႔ ျခြင္းခ်က္မရွိ သစၥာဆုိဖို႔ ေတာင္းဆုိထား ပါတယ္။ သစၥာဆုိဖုိ႔ ျငင္းဆန္သူေတြကေတာ့ မူလရာထူးေတြကုိ စြန္႔လႊတ္ရပါတယ္။ 

                (French First Republic) အစုိးရက ေရးဆြဲထားတဲ့ အသင္းေတာ္နဲ႔ ဆုိင္တဲ့ ဥပေဒဟာ အသင္းေတာ္ရဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးရဲ႕ ၾသဇာလႊမ္းမုိးမႈကုိ ပိတ္ပင္တားဆီးျခင္း သက္သက္ပါပဲ။ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးက ဒီဥပေဒကုိ (၈)လတုိင္တုိင္ မတုန္႔ျပန္ဘဲ ႏႈတ္ဆိတ္ေနပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္ေနတာ ေတြဟာ အသင္းေတာ္ကုိ နက္နက္နဲနဲ ရုိက္ခတ္မတန္ရာ လုိ႔ ေပါ့ေတြးေတြးပါတယ္။ ကက္သလစ္ဘုန္းႀကီး တစ္၀က္ေက်ာ္က သစၥာဆုိဖုိ႔ ျငင္းဆန္ပါတယ္။ ဆရာေတာ္အပါး (၁၆၀)အနက္ (၇)ပါးက သစၥာ မဆုိခဲ့ပါဘူး။ 

                 ဒါနဲ႔ပဲ ျပင္သစ္အသင္းေတာ္အတြင္း သစၥာဆုိတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ သစၥာမဆုိတဲ့ ဘုန္းႀကီး ဆုိၿပီး အုပ္စု ႏွစ္စုျဖစ္လာၿပီး၊ ဘာသာတူေတြ အတြင္းမွာ စိတ္ရႈပ္ေထြးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ (၁၈၇၂)ခုႏွစ္ တြင္ သစၥာဆုိဖုိ႔ ျငင္းဆုိတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီး (၃၀၀၀)ေက်ာ္ (၄၀၀၀) နီးပါး နယ္ႏွင္ဒဏ္ ခံရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ကေတာ့ ပုန္းခုိၿပီး က်န္ရစ္ပါတယ္။ ဘုရားေက်ာင္းေတြကုိပိတ္၊ ရေသ့ေက်ာင္းေတြကုိပိတ္၊ မစၦားတက္ဖုိ႔ ဘုရားေက်ာင္းသြား တဲ့သူေတြကုိ လမ္းမွာရုိက္ႏွက္နဲ႔ အေျခအေနက အေတာ္ဆုိး၀ါး ပါတယ္။ (၁၈၇၃)ခု၊ မတ္လ(၃)ရက္ေန႔မွာ ဘုရားေက်ာင္းေတြ အားလုံးကုိ ပိတ္မိန္႔ထုတ္ၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးအခ်ိဳ႕ အသတ္ခံရ ပါတယ္။ စစ္သားေတြက ဘုရားေက်ာင္းထဲက ႀကိဳက္ရာကုိ ယူငင္ၾကပါတယ္။

                  ဘုရင္ကုိျဖဳတ္ခ်ၿပီး အစုိးရဖြဲ႕ခဲ့တဲ့ ျပင္သစ္အစုိးရဟာ ဒုတိယအဆင့္အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ခရစ္ယာန္ တုိင္းျပည္အျဖစ္ကေန အသြင္းေျပာင္းဖုိ႔ စီစဥ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ ဘာသာတရားအသစ္ တစ္ခု ကုိ မိတ္ဆက္ေပးဖုိ႔ ႀကိဳ းစားပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ပြဲေန႔ေတြ၊ ရုံးပိတ္ရက္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းတယ္။ ကက္သလစ္ ဘုရားေက်ာင္းေတြကုိ “ဆင္ျခင္တုံတရားရဲ႕ ဗိမၼာန္” (Temple of Reason) အျဖစ္ ေျပာင္း ပါတယ္။ နတ္ဘုရားရုပ္ထု “Goddess of Reason” ကုိ ေနာ္တာဒိန္း ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ ႀကီးအတြင္းမွာ တည္ထားပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဒီလုိလုပ္တာဟာ ဘုရားမဲ့လုပ္ရပ္လုိ႔ ျပင္သစ္အစုိးရက ဆုံးျဖတ္ၿပီးေနာက္ တစ္မ်ိဳးႀကံ ပါတယ္။

 ေနာ္တာဒိန္းဘုရားေက်ာင္းေတာ္ႀကီး

                     Deism အယူ၀ါဒကုိ ျပင္သစ္ရဲ႕ တရား၀င္ဘာသာအျဖစ္ ေၾကညာတယ္။ Deism ဆုိတာ တန္ခုိးရွင္ဘုရားနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ဖန္ဆင္းျခင္းကုိ ယုံၾကည္တဲ့ အယူအဆပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔မွာ Dogma လုိ႔ဆုိႏုိင္တဲ့ အယူ၀ါဒ သင္ၾကားမႈေတြ မရွိပါဘူး။ ဒီလုိလုပ္ရပ္ေတြဟာ ယုံၾကည္ျခင္း ခုိင္ၿမဲတဲ့ ခရစ္ယာန္ေတြကုိ မေျပာင္းလဲႏုိင္ခဲ့ ပါဘူး။ ကက္သလစ္ေတြကုိ ဖိႏွိပ္တာ မခံႏုိင္တဲ့ လူ(၃၀၀၀၀၀)ေက်ာ္ လမ္းေပၚ တက္လာၿပီး “ကက္သလစ္ တပ္မေတာ္” (Catholic Army) ဆုိၿပီး ရရာ လက္နက္နဲ႔ ျပင္သစ္ အစုိးရကုိ ျပန္တုိက္ပါတယ္။ 

                     (၁၈၉၅) ခုႏွစ္မွာ Deism အယူ၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာ အျဖစ္မွ ရပ္စဲသြား ပါတယ္။ (၁၈၉၆) ခုႏွစ္မွာ နပုိလီယံ က ျပင္သစ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ခံယူၿပီးတဲ့အခါ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးနဲ႔ အေပးအယူ လုပ္ပါတယ္။ 

နပုိလီယံႏွင့္ အသင္းေတာ္အေၾကာင္း

                 (၁၈၉၂)ခုႏွစ္မွာ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္ေတာ့ ပထမဆုံးျပင္သစ္ ျပည္ေထာင္စု (French First Republic) ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ေၾကညာပါတယ္။ ျပင္သစ္ ေတာ္လွန္ေရးမွာ နပုိလီယံဘုိနာဘတ္ ဟာ စစ္ေရး ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္နဲ႔ ထင္ရွားလာသူပါ။

 (Napoleon)

                   (၁၈၉၈)ခုတြင္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး (၆)ႏွင့္ ညွိႏႈိင္းတာ မေအာင္ျမင္လုိ႔ သူ႕ရဲ႕စစ္သူႀကီး လူး၀စ္အလက္ဇႏၵားဘာသီယာ ကုိ အီတလီကုိ တုိက္ခုိက္ေစၿပီး ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးကုိ ဖမ္းဆီး ကာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ထား ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၆) ဟာ ေထာင္ထဲမွာပဲ ပ်ံလြန္ေတာ္ မူ ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တက္လာတဲ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇) (၁၈၀၀-၁၈၂၃) ဟာ နပုိလီယံရဲ႔ လုပ္ရပ္ေတြကုိ သတၱိရွိရွိ ႀကံ့ႀကံ့ခံ ရင္ဆုိင္ပါတယ္။ အသင္းေတာ္ရဲ႔ အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေလ်ာ့ေပး ေစ့စပ္ဖုိ႔ ျငင္းဆုိပါတယ္။ (၁၈၀၁)ခုမွာ နပုိလီယံက အသင္းေတာ္ရဲ႔ ေထာက္ခံမႈကုိ လုိခ်င္ေတာ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇)နဲ႔ (Concordat) သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္အရ ျပင္သစ္ရွိ ကက္သလစ္ဘုရားေက်ာင္းေတြ ျပန္ဖြင့္ခြင့္ ရပါတယ္။ ႏွစ္ဖြဲ႕ကြဲေနတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြ အေရးလည္း ေျပလည္သြားပါတယ္။ နပုိလီယံက အသင္းေတာ္ကုိ တကယ္လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ 

( Pope Pius VII)

                ဒီလုိလုပ္ျပ တာေတြေၾကာင့္ လူထုေထာက္ခံမႈရတဲ့ နပုိလီယံက (၁၈၀၄)မွာ သူ႔ကုိယ္သူ ဧကရာဇ္ တင္ေျမွာက္ ပါတယ္။ ကုိယ္ဘာသာကုိယ္ပဲ သရဖူ ေဆာင္းပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တစ္ဖန္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးနဲ႔ အသင္းေတာ္ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ႀကိဳ းစားျပန္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇)က အေလ်ာ့မေပးဘဲ တင္းခံေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ နပုိလီယံက ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇) ကုိ ျပင္သစ္မွာ (၁၈၀၈)မွ (၁၈၁၄)အထိ ေျခာက္ႏွစ္တုိင္တုိင္ ဖမ္းဆီးထားပါတယ္။ ႏုိ္င္ငံေရးဖိအားေၾကာင့္ ပုပ္ရဟန္း မင္းႀကီးကုိ ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့ ရပါတယ္။ ေရာမကုိ ျပန္သြားတဲ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇) ရဲ႕ အျပန္ ခရီး ကုိ အာဏာရွင္အေပၚ ေအာင္ျမင္ျခင္း အျဖစ္ အသင္းေတာ္က ေအာင္ပြဲခံပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ မၾကာခင္မွာပဲ နပုိလီယံဟာ သူၿပိဳင္ဘက္ေတြရဲ႔ နန္းခ်တာ ခံရၿပီး (Elba) လုိ႔ေခၚတဲ့ ကၽြန္းမွာ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ ခံရပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ေလာက္ၾကာ ၿပီးေနာက္ အဲဒီကၽြန္းက လြတ္ေျမာက္လာၿပီး အာဏာျပန္ရတယ္။

                    (၁၈၁၅)ခု ၀ါတာလူး စစ္ပြဲ (Battle of Waterloo) မွာ ရႈံးနိမ့္ၿပီး ၿဗိတိသွ်အပုိင္ (St. Helena) ကၽြန္းတြင္ ထိန္းသိမ္းတာ ခံရတယ္။ (၁၈၂၁) ခုမွာ အစာအိမ္ကင္ဆာ နဲ႔ ေသတယ္ လုိ႔ ေဆးမွတ္တမ္းက ဆုိေပမဲ့ (Arsenic) အဆိပ္သင့္ ေသရတာလုိ႔ ပညာရွင္ေတြက ယူဆတယ္။ ကက္သ လစ္ အသင္းေတာ္ဟာ ျပင္သစ္မွာ တစ္ဖန္ ျပန္လည္တည္ၿငိမ္ လာခဲ့ပါတယ္။ 

 (Battle of Waterloo)

ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကရတဲ့ သင္ခန္းစာ

    

                     ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြင္း အသင္းေတာ္ဟာ အႀကီးအက်ယ္ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ မတရား လုပ္တာေတြ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ျပင္သစ္အစုိးရကုိ ေျပာင္းလဲတဲ့ေနရာမွာ ႏုိင္ငံေရး မဟာမိတ္ အင္အားစုႀကီး အျဖစ္ ရွိေနတဲ့ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္ဟ မညွာမတာ ၿဖိဳ ခြဲတာ ခံခဲ့ရပါတယ္။ 

                    ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ အသိဥာဏ္ပြင့္လင္းျခင္း ကာလရဲ႔ ျဖစ္ေပၚတုိးတက္မႈ၊ လႊမ္းမုိးမႈ အယူအဆေတြကုိ အထင္အရွားေတြ႕ရပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀၀)ေက်ာ္ ခရစ္ယာန္ႏုိင္ငံအျဖစ္ ဂုဏ္ယူစြာ ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံဟာ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ဘုရားမဲ့၀ါဒီ ႏုိင္ငံေတာ္ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အသိဥာဏ္ပြင့္လင္းျခင္း အယူအဆဟာ အေပၚယံသာ နားေထာင္ေကာင္းၿပီး တကယ့္ အႏ်စ္သာရပုိင္းမွာ မျပ္ည့္၀ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ယုံၾကည္မႈတစ္ခုအျဖစ္ မူထားတဲ့အခါ အလုပ္မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီကာလမွာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ သြန္သင္ခ်က္နဲ႔ အသင္းေတာ္အေပၚ သစၥာရွိသူေတြက ယုံၾကည္ျခင္း မယုိင္လဲပဲ ႀကံ့ႀကံ့ခံ ရပ္တည္ခဲ့တာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။

                        ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ ျပင္သစ္ကက္သလစ္ အသင္းေတာ္ကုိ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္ေတြ ႀကီးမားစြာ ေပးခဲ့ပါတယ္။ လူေတြနဲ႔ အသင္းေတာ္အၾကား စိတ္နာက်ဥ္းမႈေတြကုိ မေမ့ေဖ်ာက္ႏုိင္ေသး ပါဘူး။ အဲဒီေတြထဲမွာ ရဟန္းဘုန္းေတာ္ႀကီး ဆန္႔က်င္ေရး၀ါဒ (Anti-clericalism)၊ ဘာသာေရးမဖက္တဲ့ ေလာကီကမၻာ တည္ေဆာက္ေရး၀ါဒ (Secularization) စိတ္ဓာတ္ေတြဟာ ယေန႔တုိင္ ျပင္သစ္မွာ ျပန္႔ပြား တည္ရွိဆဲပါ။

                   တတိယအခ်က္အေနနဲ႔ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးရဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာ ျပန္လည္ႀကီးမားလာၿပီး ၾသဇာအာဏာ အထုိက္အေလ်ာက္ ျပန္တက္လာတာပါပဲ။ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပီဦး(၇) က နပုိလီယံဘုရင္ ကုိ ရင္ဆုိခဲ့တာေၾကာင့္ ကမၻာတ၀ွမ္းက ၾသဘာေပး ၾကည္ညွိဳေလးစားခဲ့ၾကတယ္

                     ဒီလုိ အခက္အခဲေတြၾကားမွာ ယုံၾကည္ရာကုိ ခုိင္မာစြာ စြဲကုိင္ထားတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေၾကာင့္ ေနာင္ေခတ္ အဆက္ဆက္မွာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း အစုိးရေတြ အတြင္းမွာ ရုန္းရင္း ဆန္ခတ္ ျပႆ  နာေတြ တက္ၾကရင္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးထံမွာ ခြန္အားယူ၊ အႀကံဥာဏ္ယူ တာေတြ လုပ္လာၾကတယ္။ (၁၉) ရာစုမွာ ကက္သလစ္အသင္းေတာ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ ပီသမႈဂ႑ဟာ ဆက္လက္ ရွင္သန္သြားပါတယ္။

                                                                          ဖာသာရ္ မာစီအန္ သက္ေက်ာ္