သိအပ္ဖြယ္မုိမြန္ဂုိဏ္းဆြယ္

(Facts about the Mormons)

                  တမန္ေတာ္ေခတ္မွစတင္ေပၚေပါက္ လာေသာ ခရစ္ယာန္အသင္းေတာ္အား ေအဒီ၁၀၅၄ ခုႏွစ္အထိ ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ အသင္းေတာ္ဟု အဓိပၸါယ္ရွိသည့္ ကာသုိလစ္အသင္းေတာ္(Catholic Church) ဟုေခၚသည္။ ေဒသႏၱရအသင္းေတာ္မ်ားက မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ (autonomy) ရွိၾကကာ တမန္ေတာ္မ်ား၏ ဓမၼသြန္သင္ခ်က္ (apostolic doctrine) မ်ားႏွင့္ ေသြဖီေသာ သြန္သင္ခ်က္မ်ား ရွိပါက အသင္းေတာ္အသီးသီးမွ သာသနာပုိင္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား စုေ၀းလ်က္ ဆုေတာင္းေဆြးေႏြး တုိင္ပင္ၾကျပီး၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ေလသည္။ ေအဒီ၃၂၀ေလာက္တြင္ ေပၚလာေသာ ေအရီးယန္း သြန္သင္ခ်က္(Arianism) ကုိ ေအဒီ၃၂၅တြင္ ကြန္စတန္တင္ဘုရင္ကုိ အမႈးျပဳလ်က္ သာသနာပုိင္မ်ား နိစိန္ၿမိဳ႕(Nicene) တြင္ေတြ႕ဆုံကာ နိစိန္ယုံၾကည္ခ်က္ (Nicene Creed) ကုိျပဌာန္း ေျဖရွင္းခဲ့ၾကသည္။ ပင္မကယ္သုိလစ္အသင္းေတာ္ႀကီးအား ေရာမကယ္သုိလစ္(Roman Catholic)ႏွင့္ ေအာသုိေဒါ့စ (Orthodox) ဟူ၍ ေအဒီ၁၀၅၄ခုႏွစ္၌ မကြဲျပားမီ၊ ထုိထုိကဲ့သုိ႔ေသာ မွားယြင္းသည္ဓမၼသြန္သင္ခ်က္မ်ားကုိ ပင္မကယ္သုိလစ္ အသင္းေတာ္က ေကာင္စီအစည္းေ၀းေခၚဖိတ္ကာ ေျဖရွင္းခဲ့ၾကသည္။

                ပင္မအသင္းေတာ္၏ မဟာကြဲျပားမႈ ၁၀၅၄ခုႏွစ္ ေနာက္ပုိင္းတြင္မူ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္မွ ပင္တုိင္ဓမၼသြန္သင္မႈမ်ား (major doctrine) ကုိ ကြဲျပားျခားနားစြာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ျခင္းမ်ား ေပၚလာပါေတာ့သည္။ ေအဒီ ၁၅၁၇ခုႏွစ္တြင္ တိတိပပႀကီး ေပၚလာမည္ျဖစ္ေသာ အသင္းေတာ္ျပဳျပင္ေရး လႈပ္ရွားမႈ (Protestant Reformation) ႀကီး၏ ေရွ႕ေျပးအျဖစ္ ျခားနားေသာသြန္သင္ခ်က္မ်ား ေပၚလာခဲ့ဖူး ေပသည္။ ၁၅၂၁ခုႏွစ္မွစ၍ ျပဳျပင္ေရးလႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ လူသရင္(Lutheran)၊ ပရီစဗီတဲရီးယန္း (Presbyterian)၊ အဂၤလီကန္ (Anglican)၊ အစရွိေသာဂုိဏ္းဂဏ (denomination) မ်ားေပၚလာၾကသည္။ တစ္ဖန္ ပင္မအသင္းေတာ္ႀကီး ႏုိးၾကားမႈရွိေစျခင္း အလုိ႔ငွာ ႏွစ္ျခင္းဂုိဏ္းဂဏ (၁၆၀၉)၊ မက္သဒစ္ ဂုိဏ္းဂဏ (၁၇၄၈) ဟူ၍ ဂုိဏ္းဂဏအသီးသီးမ်ား ေပၚလာၾကျပန္သည္။ ဤဂုိဏ္းဂဏမ်ားတုိ႔သည္ ကနဦး တမန္ေတာ္မ်ားတုိ႔၏ ယုံၾကည္ျခင္းႏွင့္ က်င့္သုံးမႈ (Apostolic faith and order) မ်ားကုိ တမင္သက္သက္ ေသြဖီျခင္း မျပဳၾကပါ။ ပုိမုိထင္ေပၚေအာင္ အနက္ဖြင့္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္စုံေစျခင္းသာ ျဖစ္ေလသည္။

ျမန္မာျပည္ကလုိလားေတာင့္တေသာခရစ္ယာန္ဘာသာ

(Desired Christianity for Myanmar)

                ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ခရစ္ယာန္သာသနာသမုိင္းကုိ ေလ့လာေသာအခါ အစကနဦး၌ ဗရင္ဂ်ီေခၚ ေရာမကာသုိလိပ္ သာသနာသည္ ၁၅၅၄ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ျပည္မွ ဖရန္စစ္စီကန္အဖြဲ႕၀င္ ပဲရီဘြန္ဖား(Pierre Bonfer) ဆုိသူသည္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕သုိ႔ ေရွးဦးစြာေရာက္ရွိေၾကာင္း ခုိင္လုံေသာ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ ရွိခဲ့ေလသည္။ ေနာက္တြင္ ၁၇၂၁ခုႏွစ္တြင္  ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး Clement XI က အီတလီ လူမ်ိဳး သာသနာျပဳမ်ားျဖစ္ေသာ Rev. Giuseppe Vittoni ႏွင့္ Rev. Sigismondo Calchi တုိ႔အား အင္း၀ၿမိဳ႕ သုိ႔ေစလႊတ္ကာ ေရာမကာသုိလိပ္သာသနာသည္ တစၿပီးတစ္ၾကီးပြားတုိးတက္ေစ ခဲ့ေပသည္။ ပရုိတက္စတင့္ သာသနာသည္ ၁၈၀၇ခုႏွစ္တြင္ အႏၵိယႏုိင္ငံ Serampore မွ အဂၤလိပ္ႏွစ္ျခင္း သာသနာျပဳ Richard Mardon ႏွင့္ James Chater တုိ႔ ေျမစမ္းခရမ္ပ်ိဳး သေဘာ မ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္ရွိ ကာ ေနာက္တြင္ ေခတ္ေပၚသာသနာျပဳလႈပ္ရွားမႈ၏ဖခင္ ၀ီလ်ံကယ္ရီ၏သား Felix Carey က အင္အား ျဖည့္ဆည္းခဲ့သည္။ သူတုိ႔ေမွ်ာ္မွန္းထားသလုိ ေအာင္ျမင္ဖုိ႔အလားအလာ မေတြ႕ရွိပါသျဖင့္ ၁၈၁၂ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ေနာက္ဆုတ္ၾကသည္။ 

                       ၁၈၁၃ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္သာသနာျပဳ အဖြဲ႕မွ သာသနာျပဳဆရာ ယုဒသန္တုိ႔ ဇနီး ေမာင္ႏွံ ေရာက္ ရွိကာ ဆက္လက္ၿပီး ႏွစ္ျခင္း သာသနာေတာ္ ကုိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾက ေပသည္။ ထုိေနာက္ အျခားအသင္းေတာ္မ်ား ျဖစ္ေသာ အဂၤလီကန္အသင္းေတာ္(ျမန္မာႏုိင္ငံခရစ္ယာန္ အသင္းေတာ္- ၁၈၂၅)၊ မက္သဒစ္အသင္းေတာ္ အထက္ျမန္မာျပည္ - ၁၈၈၇)၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ - ၁၈၇၉၊ ပရက္ဘီတီးရီးယန္းအသင္းေတာ္ - ၁၈၇၆) မ်ား တစစႏွင့္ ေရာက္လာၾကကာ မိမိတုိ႔၏ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားျဖင့္ ကုိယ္စီကုိငွ သာသနာျပဳၾကသည္။ ပင္ေတကုေတၱအုပ္စုကမူ ၁၉၂၁ခုႏွစ္တြင္ ဦးစြာ ပထမေရာက္ရွိလာပါေသာ္လည္း ၁၉၇၀ေနာက္ပုိင္းမွ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ သာသနာျပဳခဲ့ၾကသည္။ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳမ်ားႏွင့္ တုိင္းရင္းသာ ယုံၾကည္သူမ်ားက စြမ္းစြမ္းတမံ သာသနာျပဳၾကကာ ယခုအခ်ိန္ခါမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ၃သန္းမွ် ရွိၿပီးျဖစ္သည္။ ေခတ္ကာလအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ နုိင္ငံေရး၊ စီးပါြးေရးအဖုံဖုံႏွင့္ ခဲရာခဲံဆစ္ အသြင္သြင္တုိ႔ကုိ  ေက်ာ္ျဖတ္လာကာ ခရစ္ယာန္ဘာသာသည္ မေလ်ာ့သြား၊မတိမ္ေကာ သြားပဲ တုိးတက္လာခဲ့ေပသည္။ဘယ္သူကမွ လ်စ္လ်ဴရႈ၍ မရေတာ့ေခ်။